Αρχαία Ύδραυλις

Πρόγραμμα Ανακατασκευής

Η ανακατασκευή της Αρχαίας Υδραύλεως, του πρώτου στην ιστορία πληκτροφόρου οργάνου,  ξεκίνησε από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών το 1995 με ειδική χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού και ολοκληρώθηκε το 1999.

Την εποπτεία του προγράμματος είχαν οι:

  • Βασίλης Καρασμάνης, Καθηγητής Φιλοσοφίας Ε.Μ.Π., Διευθυντής Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών (1994-2004)
  • Μάριος Μαυροειδής (ᵻ1997), Εθνομουσικολόγος,  Καθηγητής Μουσικολογίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
  • Christoph Stroux (ᵻ2013), Μουσικολόγος, Διευθυντής της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας “Λίλιαν Βουδούρη” του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής 
  • Πάνος Βλαγκόπουλος, Μουσικολόγος, Επ. Καθηγητής Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου

Κατασκευή Οργάνου: Εργαστήριο Μουσικών Οργάνων Γ. Παράσχου

Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε με την συνεργασία του καθηγητή Δημήτριου Παντερμαλή και των αρχαιολόγων συνεργατών του οι οποίοι είχαν αποκαλύψει τον Αύγουστο του  1992, στις ανασκαφές του αρχαίου Δίου, το άνω τμήμα υδραύλεως του 1ου π.Χ αιώνα. Το εύρημα αποτελείτο από συστοιχία μπρούτζινων αυλών χωρίς γλωσσίδια και μία οριζόντια μεταλλική πλάκα στήριξης με διακοσμητικά στοιχεία και παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1994.

Για την ανακατασκευή του οργάνου έγινε συστηματική μελέτη όλων των αρχαίων πηγών, έρευνα στις αρχαιοελληνικές μουσικές κλίμακες καθώς και στη χρήση και επεξεργασία των διάφορων υλικών κατά την Αρχαιότητα  Για την κατασκευή των αυλών  ακολουθήθηκε πιστά το αρχαιολογικό εύρημα του Δίου.

Τον Μάιο του 1999 παρουσιάστηκε στους Δελφούς  η ανακατασκευασμένη Ύδραυλις, πιστό, κατά το δυνατόν, αντίγραφο του αρχαίου οργάνου.

Παρουσιάσεις της Υδραύλεως στην Ελλάδα και στο εξωτερικό:

  • Ιαπωνία, Τόκιο και Shizuoka, στο πλαίσιο των εορτασμών της 100ης επετείου διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας & Ιαπωνίας
  • Ανόβερο, EXPO 2000
  • Μαδρίτη, Δεύτερη Διεθνής Έκθεση “Madrid por la Ciencia”
  • Λονδίνο, Queen Elizabeth Hall
  • Ιταλία, Κρότωνας
  • Στοκχόλμη, Medelhavsmuseet
  • Ουάσιγκτον, The Corcoran Gallery,
  • Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
  • Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών
  • Μουσείο της Ακρόπολης ( σε συνεργασία με τον Σύλλογο «Οι Φίλοι του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών» )

κ.α.

Ιστορικά στοιχεία

Η Ύδραυλις (ή Ύδραυλος), είναι το πρώτο στην ιστορία πληκτροφόρο όργανο, πρόδρομος του εκκλησιαστικού οργάνου. Ήταν επινόηση και εφεύρεση του διάσημου μηχανικού Κτησίβιου  από την Αλεξάνδρεια και κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ.  Αναλυτικές περιγραφές για τον τρόπο λειτουργίας της σώζονται στα κείμενα του Βιτρούβιου (De Architectura X, 8) και του Ήρωνα του Αλεξανδρέα (Πνευματικά Ι,42).

Το αξιοπερίεργο αυτό τεχνολογικό και μουσικό κατασκεύασμα εξαπλώθηκε ταχύτατα στον Ελληνιστικό και αργότερα στον Ρωμαϊκό κόσμο, όπου συνόδευε γιορτές και αγώνες στα αμφιθέατρα. 

Σταδιακά ο υδραυλικός μηχανισμός αντικαθίσταται από φυσερά. Το όργανο που συναντάται στην αυτοκρατορική αυλή της Κωνσταντινούπολης είναι πλέον πνευματικό και αποκαλείται Όργανον.

Τον 8ο αιώνα ο βυζαντινός αυτοκράτορας Κωνσταντίνος  Ε΄ (741-775) αποστέλλει ένα όργανο ως δώρο στον αυτοκράτορα των Φράγκων Πιπίνο τον Βραχύ, πατέρα του Καρλομάγνου. Το όργανο απέκτησε εξέχουσα θέση στη λειτουργία της Καθολικής Εκκλησίας και αργότερα και στη μη εκκλησιαστική, κοσμική μουσική παράδοση.  Σταδιακά θα μετεξελιχθεί στο Όργανο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα.